کتابهای ادبیات نمایشی ایرانی طیف وسیعی از منابع آموزشی تا نمایشنامهها را دربرمیگیرند. پژوهشگران متعددی با بررسی تاریخ هنرهای نمایشی در ایران آثار ارزشمندی را در این زمینه تالیف کردهاند. بیشتر این محققان ریشههای ادبیات دراماتیک فارسی را در متون دینی و نمایشهای مذهبی یافتهاند که سوگ سیاوش و تعزیه از قدیمیترین شکلهای آن هستند. میر نوروزی، روحوضی، تقلید و خیمهشببازی نیز از انواع قدیمی این هنر در کشور محسوب میشوند که جنبه کمدی و عامیانه آنها بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله میکوشیم ضمن معرفی بهترین نمونههای ادبیات نمایشی در ایران، راهنمایی برای خرید نمایشنامههای ایرانی ارائه دهیم.
ادبیات نمایشی در ایران
کتاب «ادبیات نمایشی در ایران» نوشته دکتر جمشید ملکپور در سه جلد از مهمترین آثار پژوهشی این حوزه است. این پژوهشگر معتبر در جلد نخست اثر خود به نخستین کوششها تا دوره قاجار، در جلد دوم به دوران انقلاب مشروطه و در جلد سوم به دوران رضا شاه (پهلوی اول) میپردازد. موضوع اصلی این کتاب تاریخ معاصر نمایش در ایران است و انتشارات توس آن را به چاپ رسانده است. کتاب «نمایش در ایران» نوشته بهرام بیضایی نیز با پرداختن به شکلهای آیینی و سنتی این هنر، یکی از منابع مهم برای تحقیق در مورد ادبیات نمایشی ایرانی به شمار میرود.
کتابهای رشته ادبیات نمایشی
رشته ادبیات نمایشی سالها است که در دانشکدههای هنر دانشگاههای سراسر کشور دانشجو میپذیرد. دانشجویان این رشته باید منابع درسی خود را بر اساس برنامه آموزشی محل تحصیل خود تهیه نمایند. به عنوان نمونه، چارت آموزشی دانشگاه سوره متفاوت با دانشگاه علمی کاربردی است. بنابراین برای خرید کتابهای رشته ادبیات نمایشی باید بر اساس واحدهای درسی خود اقدام نمایید. ناشران متعددی در کشور به صورت تخصصی در زمینه درام به زبان فارسی فعالیت میکنند. سمت، فارابی، سروش و بیدگل از این جملهاند. همچنین انتشارات هرمس، نیلوفر، روشنگران و توس مجموعههایی بسیار پربار در این زمینه به چاپ رساندهاند. فروشگاه اینترنتی ویستور با گردآوری آثار ناشران گوناگون در کنار هم میکوشد مخاطبان خود را با بهترین و جدیدترین منابع این حوزه آشنا کند. همچنین خرید آنلاین کتابهای ادبیات نمایشی ایرانی با تخفیف برای تمامی مخاطبان از سراسر کشور در این سایت فراهم شده است.
بهترین کتابهای ادبیات نمایشی ایرانی
درام نوشتهای است که برای اجرا بر صحنه تئاتر تنظیم شده باشد. نخستین نمونههای ادبیات دراماتیک در ایران تحت تاثیر آثار غربی بودند، اما روشنفکران به سرعت ریشههای بومی این هنر را دریافتند و مشغول خلق آثاری درخشان شدند. کتاب تئاتر ایرانی نوشته آدولف تالاسو با ترجمه زندهیاد جلال ستاری یکی از آثاری است که به سرچشمههای ادبیات نمایشی ایرانی پرداخته است.
کتاب «درآمدی به نمایشنامهشناسی» نوشته دکتر فرهاد ناظرزاده کرمانی یکی از معدود منابع تالیفی آموزش نمایشنامهنویسی به زبان فارسی است. کتاب «فرادرام در ادبیات نمایشی ایران» نوشتۀ سیده طاهره حسینی نیز یکی دیگر از این دست آثار است که به آرای منتقدان پسامدرن در این زمینه پرداخته و جزو آثار جدید این حوزه محسوب میشود. خرید کتاب «تماشاخانه اساطیر» اثر نغمه ثمینی نیز به علاقهمندان اسطوره و کهننمونه در ادبیات نمایشی ایرانی توصیه میشود.
بهترین نمایشنامههای ایرانی
بسیاری از منتقدان «یادگار زریران» را کهنترین نمایشنامه ایرانی میدانند که به دست ما رسیده است. این اثر حدود سال پانصد میلادی نوشته شده است و جنگ میان ایرانیان و تورانیان را روایت میکند. اما نگارش نخستین نمایشنامههای ایرانی در قالب امروزی آن به دوران قاجار و آثار میرزاآقا تبریزی بازمیگردد. ادبیات نمایشی ایرانی پس از گذراندن دوران اولیه، شاهد ظهور نمایشنامهنویسانی خلاق و چیرهدست میشود.
غلامحسین ساعدی با اثر درخشان «آیِ باکلاه آیِ بیکلاه» بهرام بیضایی با نمایشنامههای «مرگ یزدگرد»، «شب هزار و یکم» و «چهارراه»، اکبر رادی با نمایشنامه ایرانی معروف خود «پلکان» و بیژن مفید با نمایش ماندگار «شهر قصه» از این جملهاند. همچنین اسماعیل خلج با نمایشهای «پاتوغ» و «گلدونه خانوم»، عباس نعلبندیان با آثار متفاوت خود نظیر «پژوهشی ژرف و سترگ در سنگوارههای قرن بیستوپنجم زمینشناسی یا چهاردهم، بیستم فرقی نمیکند»، بهمن فرسی با «گلدان» و محمد یعقوبی با «خشکسالی و دروغ» توانستهاند بهترین نمایشنامههای ایرانی را در دوران معاصر بنویسند.
تاریخچه ادبیات نمایشی در ایران به چه زمانی بازمیگردد؟
جمشید ملکپور در کتاب ادبیات نمایشی در ایران ورود تئاتر اروپایی در دوره قاجار را آغاز شکلگیری نمایش معاصر در کشور برمیشمارد. اگرچه شکلهای قدیمی این هنر نظیر تعزیه ریشه در تاریخ این سرزمین دارند.
پیشگامان ادبیات نمایشی ایرانی چه کسانی بودند؟
میرزاآقا تبریزی را به عنوان پیشگام ادبیات نمایشی در ایران میشناسند. دکتر ابوالقاسم جنتی عطایی نیز یکی از پیشگامان پژوهش در این حوزه است که بعدها جمشید ملکپور و بسیاری دیگر این مسیر را ادامه دادند.
چگونه میتوان بهترین نمایشنامههای ایرانی را تهیه کرد؟
فروشگاه کتاب ویستور مجموعهای از برترین نمایشنامههای فارسی را گردآوری کرده و امکان ارسال رایگان آنها به سرتاسر کشور را فراهم نموده است.
مطمئنترین راه برای خرید کتابهای رشته ادبیات نمایشی چیست؟
معروفترین نمایشنامههای ایرانی، مشهورترین کتابهای نمایشنامهنویسی و معتبرترین آثار پژوهشی و آموزشی این حوزه را میتوانید از طریق سایت ویستور به صورت آنلاین سفارش دهید و آنها را درب منزل تحویل بگیرید.