معرّفی الیف شافاک
- الیف شافاک بزرگشده در دو فضای متفاوت
الیف شافاک یا الف شفق (به ترکی استانبولی Elif Şafak) نویسنده، جستار نویس، سخنران انگیزشی TED Global، روزنامهنگار، فمینیست و فعال حقوق زنان، اهل ترکیه در بیست و پنجم اکتبر سال 1971 در استراسبورگ فرانسه به دنیا آمد و پس از جدایی پدر و مادرش، با مادر به ترکیه برگشت و در آنجا در دو فضای متفاوت بزرگ شد؛ فضای تربیتی مادرش بعنوان زنی تحصیلکرده و روشنفکر که مسئولیت بزرگ کردن او را داشت و فضای تربیتی مادربزرگش که زنی سنتی، تا حدودی خرافاتی و درگیر جادو جنبل.
پدر شافاک که دانش آموختهی فلسفه بود نوری بیلگین نام داشت و مادرش شافاک آتایمان، دیپلمات بود. او نام مادرش را به عنوان نام رسمی خود انتخاب کرد که به فارسی معنای «شفق» را دارد.
- تحصیلات الیف شافاک و شغلهای او
لیسانس روابط بینالملل و فوق لیسانس مطالعات زنان و دکتری علوم سیاسیاش را از دانشگاه فنی خاورمیانه در آنکارای ترکیه گرفت. در همان زمان تحصیل شروع به نویسندگی کرد و در دورهی فوق لیسانس اولین کتابش (سال 1994) را منتشر کرد و سه سال بعد کتاب دوماش را هم منتشر کرد. پس از گرفتن مدرک دکترا به استانبول آمد و در سالهای 2004–2003 با درجهٔ استادیاری در دانشگاه میشیگان و بعد در بخش مطالعات خاور نزدیک دانشگاه آریزونا به تدریس مشغول شد. از 2005 تا 2009 نیز ستوننویس روزنامهٔ زمان بود و مدتی به عنوان استاد ادبیات تطبیقی اروپا در کالج سنتآن آکسفورد به تدریس مشغول بود.
علاوه بر اینها شافاک عضو مجمع جهانی اقتصاد در داووس و عضو شورای روابط خارجی اتحادیهی اروپا نیز میباشد و در روزنامهها و نشریاتی در سراسر جهان ازجمله فایننشال تایمز، گاردین، نیویورکتایمز، والاستریت ژورنال، اشپیگل و لارپوبلیکا حضور داشته است.
- ازدواج با یک روزنامهنگار
او با روزنامهنگار ترکی ایوب کان، سردبیر سابق روزنامه «رادیکال» و پسرخوانده فتحالله گولن ازدواج کرده و حاصل آن 1 دختر و 1 پسر است.
- اولین جایزه برای رمان پنهان
شافاک در سال 1998 با رمان «پنهان» برنده جایزه «رومی»، ترکیه شد. این جایزه به بهترین کتاب ادبیات عرفانی ترکیه تعلق میگیرد. همچنین او نشان شوالیه را (از مدالهای فرهنگی کشور فرانسه) دریافت کرده است.
شافاک بارها به فهرست نهایی و اولیه جوایز جهانی از جمله جایزه ادبیات داستانی زنان «اورنج» (بیلیز)، جایزه دستاوردهای زنان آسیایی، ادبیات داستانی مستقل بریتانیا، جایزه بینالمللی روزنامهنگاری و … راه پیدا کردهاست.
- جایزه برای رمان «ملت عشق»
شافاک، در سال 2012، برای کتاب «چهل قانون عشق»، که در ایران بیشتر با نام «ملت عشق» میشناسیم نامزد جایزه بینالمللی ادبی دوبلین (IMPAC) شد. این جایزه یکی از جوایز ادبی معتبر محسوب میشود.
شافاک برای رمان «محرم» برندۀ جایزه بهترین داستان از سوی انجمن نویسندگان و روزنامه نگاران ترکیه شد.
با انتشار رمان «10 دقیقه و 38 ثانیه در این دنیای عجیب»در فهرست نهایی نامزدهای «جایزه بوکر» و «جایزه انداتجه» 2019 قرار گرفت. این کتاب به عنوان کتاب سال انتشارات بلکول در سال 2019 نیز انتخاب شد.
در بوکر 2019 نام او کنار مارگارت اتوود- نویسنده شناخته شده کانادایی- قرار گرفته بود که با رمان «وصیتها(شواهد)» در فهرست نامزدهای نهایی این جایزه قرار گرفته بود.
البته راهیابی هر دو نویسنده به این مرحله به معنای یکسان بودن این دو نویسنده نیست و جایگاه الیف شافاک قابل مقایسه با اتوود نیست. به لحاظ نویسندگی و قدرت نگارش مارگارت اتوود جایگاه ویژه و بالاتری دارد و البته هر دو نویسنده پرفروش و موفق هستند.
شافاک همین طور 10 رمان به انگلیسی، فرانسوی و ترکی منتشر کردهاست که برخی از آنها هم به فارسی ترجمه شدهاست، از جمله: آینههای شهر، شپش پالاس، ملت عشق، شرافت، مرید معمار و حرامزاده استانبول.
- محاکمه شافاک به جرم اهانت به ترک بودن
شافاک بخاطر اشاره به نسلکشی ارمنیان در کتاب دومش به نام حرامزاده استانبول از سوی دادگاههای ترکیه به جرم «اهانت به ترک بودن» متهم شد. پرونده او در 21 سپتامبر 2006 بخاطر کمبود مدرک پرونده بسته شد.
- شافاک، جهان را به جایی بهتر تبدیل کرده است.
او در سال 2017 توسط Politico (یک سازمان روزنامهنگاری سیاسی مستقر در شهر آرلینگتون، ویرجینیا است که مسایل، ایدهها و شخصیتهای پنهان سیاست و سیاستگذاری در صحنهٔ آمریکا و جهانی را پوشش میدهد. ویکی پدیا فارسی) به عنوان یکی از دوازده نفری که جهان را به جایی بهتر تبدیل میکنند، انتخاب شد.
- شافاک داور جوایز مختلف
این نویسنده داوری جوایز متعدد ادبی از جمله «جایزه قلم نابوکوف» و همینطور ریاست «جایزه ولکام» را نیز عهده دار بوده است.
- ایده شافاک در نویسندگی
شافاک در مصاحبه ای در با نشریه گاردین عنوان کرد: «در ترکیه مردان مینویسند و زنان میخوانند. من میخواهم این رویه را تغییر دهم.»
- سخنران محبوب برنامه تد
سخنرانی او در کنفرانس تد در سال 2010 تا به حال 2 تا 4 میلیون و سخنرانی 2017 او هم بیش از 4 تا 5 میلیون تماشاگر در وبسایت رسمی کنفرانس تد داشته است.
- شافاک: ساکن فعلی لندن
او از سال 2013 ساکن لندن است و در دانشگاه «آکسفورد» مشغول به تدریس است، و به گفتهی خودش استانبول همیشه با روح او عجین و همراه است.
سبک نویسندگی نویسنده
شافاک همیشه در آثار خود به خردهفرهنگها و اقلیتها و صد البته نقش زنان در جامعه پرداخته است و بهدلیل ترکیب ویژگیهای غربی و شرقی در داستانها و روزنامهنگاریاش شهرت دارد.
در ایران، شافاک را نویسندهای عامهپسند میدانند. شافاک علاوه بر اینکه در ایران خیلی زود با کتاب «ملت عشق» معروف شد توانسته توجهات را در ترکیه و کل دنیا به خودش جلب کند و یکی از دلایل این موفقیتش این است که کتابهایش را به زبان انگلیسی مینویسد. این کار باعث شده که کارهایش در دنیا انعکاس بهتر و بیشتری داشته باشد.
- جنبههای ادبی رمانهای شافاک
ادبیات شافاک جنبه های مختلفی دارد ولی به خاطر زن بودن نویسنده، و فمینیست بودنش وجوه زنانه کار و کاراکترهای زن، پررنگتر هستند و در آثارش به طور کلی، سعی در نشان دادن هویت زنانه دارد.
- دستهبندی آثار داستانی شافاک
آثار داستانی شافاک به دو بخش عمده تقسیم میشود؛ بخشی از کارهای او به موضوعات عرفانی پرداخته، مانند کار معروفش «ملت عشق» و کارهایی مثل «محرم» و «پنهان»، که رابطه انسانها را با عرفان شرقی در نقاط مختلف دنیا بررسی کرده است.
بخش دیگر کارهای شافاک به موضوعات سیاسی و اجتماعی مرتبط است و به خلق فضای اجتماعی در رمانهایش پرداخته است. او در رمان «سه دختر حوا» به موضوعات روز پرداخته است. البته در لابهلای این داستانها عشق نیز موضوع همیشگی است.
- آثار غیرداستانی شافاک
آثار غیرداستانی شافاک طیف گسترده ای از موضوعاتی نظیر؛ تعلق، هویت، جنسیت، مسائل ذهنی، سیاستهای زندگی روزمره، ادبیات چند فرهنگی، خطرات پوپولیسم، قبیلهگرایی و ملیگرایی و هنر همزیستی را شامل میشود.
او چندین ترانه نیز سروده است.