ویکتور هوگو و زندگی و آثارش نوشته آندره موروا انتشارات به سخن

می پرسید چرا ویکتور هوگو چون او بزرگ ترین شاعر، رمان نویس و از چهره های استثنایی شعر و ادب نه تنها در فرانسه، بلکه در سراسر دنیاست و آشنایی با زندگی و احوال او، برای درک نبوغ پر تلاطم و پر جوش و خروشش ضروری است، چگونه این مرد محتاط و مقتصد توانست در عین حال دست و دلباز باشد، چگونه این جوان با تقوا و پرهیزکار و پدر تسونای خانواده توانست پیرمردی شهوتران شود چگونه این سلطنت طلب قدیمی توانست به یک طرفدار ناپلئون و سپس به پدربزرگ جمهوری تغییر یابد، چگونه این صلح طلب ذاتی توانست در وصف پیروزی در نبرد واگرام از چنان اشعاری پسر اید، چگونه این فرد بورژوا توانست از نظر هم طبقه جای خودش، به یک شورشی تبدیل شود؟ این ها پرسش هایی هستند که هر شرح حال نویس ویکتور هوگو باید به آنها پاسخ دهد. به طور خلاصه من یک زندگی را توصیف کرده ام، نه چیزی دیگر ، البته از یاد نبرده ام که در زندگی یک شاعر و رمان نویس، آثارش به همان اندازهی حوادث و پیش آمدها، نقش ایفا می کنند.