دام نبوغ (چرا آدم های باهوش حماقت می کنند و چگونه تصمیم های عاقلانه بگیریم؟) نوشته دیوید رابسن انتشارات ترجمان

معرّفی کتاب «دام نبوغ» اثر «دیوید رابسن»

کتاب «دام نبوغ | The Intelligence Trap: Why Smart People Make Dumb Mistakes» اثر «دیوید رابسن | David Robson» کتابی در حوزه روانشناسی است که اولین بار در سال 2019 به چاپ رسید.
افراد باهوش نه تنها به اندازه دیگران، بلکه گاهی اوقات بیشتر از دیگران اشتباه می کنند. این اتفاق «دام نبوغ» نام دارد. کتاب دام نبوغ به بررسی ایده های اساسی درمورد درک ما از هوش و تخصص می پردازد، از جمله جهل استراتژیک، فراموشی و حماقت کاربردی. رابسون در این کتاب نشان می دهد که چطور باهوش ترین و با استعداد ترین افراد اشتباه می کند و برای گفته هایش مثال هایی از عملکرد ادیسون، نوکیا، اف بی آی و غیره می آورد و بر اساس آموزه های بنجامین فرانکلین، ریچارد فاینمن و دنیل کانمن توصیه هایی عملی برای اجتناب از اشتباه می آورد.

دیگران مهّم در ارتباط با این کتاب چه گفته اند؟

به نقل از Publishers Weekly: کتابی به شدت خواندنی.
به نقل از Anna Rosling Rönnlund: همه مخصوصاً افراد باهوش باید این کتاب فوق العاده و مهم را بخوانند.

بخشی از کتاب «دام نبوغ»

هوش عملی نوع متفاوتی از نوآوری را شامل می‌شود: توانایی برنامه‌ریزی و اجرای یک ایده و غلبه بر مشکلات پیچیده و نامطلوب زندگی به عملی‌ترین شکل ممکن. این هوش شامل ویژگی‌هایی مانند «فراشناخت» است -به معنای توانایی قضاوت درباره نقاط قوت و ضعف خود و به‌کارگیری بهترین راهکارها برای غلبه بر آن‌ها- و دانش ناگفته و ضمنی که حاصل تجربه است و این امکان را در اختیارتان می‌گذارد که در طول مسیر به حل مسائل خود بپردازید. این نوع هوش همچنین شامل برخی مهارت‌هایی است که دیگران آن را هوش هیجانی یا اجتماعی نامیده‌اند، یعنی توانایی درک انگیزه‌ها و ترغیب دیگران به انجام آنچه شما می‌خواهید. در بین ترمیت‌ها، قدرت تفکر سریع شلی اسمیت میدانز در سمت گزارشگر جنگ و توانایی او در فرار از اردوگاه کار ژاپنی‌ها و رهیابی به بیرون به بهترین وجه بیانگر ویژگی‌های شخصیتی افرادی است که هوش عملی بالایی دارند.
از میان این سه سبک تفکر، سنجش یا آموزش صریح هوش عملی از بقیه دشوارتر به نظر می‌رسد، اما به گمان استرنبرگ روش‌هایی برای پرورش آن در مدرسه و دانشگاه وجود دارد. این روش‌ها در یک دوره مطالعات کسب‌وکار می‌تواند شامل رتبه‌بندی استراتژی‌های مختلف برای مقابله با کمبود نیروی انسانی باشد؛ یا مثلاً در دروس تاریخی با موضوع برده‌داری ممکن است از یک دانشجو بخواهید که درباره چالش‌های ساخت گذرهای زیرزمینی برای فرار بردگان فکر کند. موضوع هرچه باشد، ایده اصلی این است که فراگیران به راه‌حل‌های عملی برای موضوعاتی بیندیشند که ممکن است قبلاً با آن روبه‌رو نشده باشند.
استرنبرگ از آن زمان موفق شده نظریه‌هایش را در بسیاری از موقعیت‌های مختلف آزمایش کند. برای نمونه، او در دانشگاه ییل به راه‌اندازی یک برنامه تابستانه روان‌شناسی مختص دانش‌آموزان مستعد دبیرستانی کمک کرد. این دانش‌آموزان مطابق معیارهای مختلف استرنبرگ در سنجش هوش مورد آزمایش قرار گرفتند. سپس به‌طور تصادفی گروه‌بندی شدند و، طبق اصول نوع خاصی از هوش، تحت آموزش قرار گرفتند. برای مثال، پس از یک کلاس درس صبحگاهی درباره روان‌شناسی افسردگی، از بعضی دانش‌آموزان خواستند تا بر اساس آموخته‌های خود به نظریه‌پردازی دراین‌خصوص بپردازند که نوعی تکلیف برای پرورش هوش خلاق به شمار می‌آید. از سایرین نیز سؤال شد که چگونه می‌توانند از این دانش برای کمک به دوستی استفاده کنند که از بیماری روانی رنج می‌برد؛ این نیز تکلیفی در راستای سوق‌دادن آن‌ها به تفکر عملی بود. به گفتهٔ استرنبرگ، «ایده این بود که با این راهبرد تعدادی از بچه‌ها از نقاط قوتشان بهره می‌گیرند و برخی دیگر نیز به اصلاح نقاط ضعف خود می‌پردازند.»
نتایج دلگرم‌کننده بود. یافته‌ها نشانگر آن بود که آموزش به کودکان با توجه به نوع خاص هوششان موجب بهبود نمرات کلی آن‌ها در امتحانات نهایی می‌شود. این امر بیانگر آن است که آموزش درمجموع باید به تقویت قدرت تفکر افراد دارای سبک اندیشه خلاقانه یا عملی بینجامد. علاوه‌براین، استرنبرگ دریافت که آزمون‌های هوش عملی و خلاقانه توانسته‌اند طیف بسیار بیشتری از دانش‌آموزان از قومیت‌ها و پیشینه‌های اقتصادی مختلفی شناسایی کنند.

درباره‌ی «دیوید رابسن»

«دیوید رابسن | David Robson» متخصص روانشناسی و علوم اعصاب در لندن زندگی می کند، ویراستار New Scientist و BBC Future بوده و برای رسانه هایی همچون  Atlantic و Observer مطلب می نویسد.

نسخه های متعدد کتاب «دام نبوغ»

دام نبوغ، نشر ترجمان، ترجمه مرتضی امیرعباسی