خاطرات حاج سیاح نوشته محمدعلی سیاح انتشارات بهنود

معرفی کتاب «خاطرات حاج سیاح» اثر «محمدعلی سیاح»

کتاب «خاطرات حاج سیاح»، اثر «محمدعلی سیاح» است که نخستین بار در سال «1349» به کوشش حمید سیاح به انتشار رسید. در این کتاب خاطرات و مشاهدات حاج محمدعلی سیاح محلاتی توسط همایون سیاح گردآوری شده است.

بخشی از کتاب

در بخشی از کتاب می‌خوانید: «هنگام ظهر وارد کاشان شده در سرای نراقیان نزول کردم. جناب میرزا علیرضاخان محلاتی که از منسوبان بنده و در کاشان اقامت کرده و اقتداری دارد از ورود من مطلع شده بود، آمد و اصرار کرد که مرا به خانه‌ی خود ببرد. گفتم ماندنی نیستم باید زود به محلات بروم. گفت می‌گویم هر وقت می‌روید مال می‌گیرند. گفتم می‌خواهم به بعضی جاهای اینجا گردش کنم، فرمود من هم همراهی می‌کنم. هر طور بود به خانه‌اش برد. آن روز و شب را راحت کردم و فردا به گماشته گفتم مرکوب کرایه کنند خودم با میرزاعلیرضاخان به سیاحت رفتیم. مدرسه شاه و مدرسه آقا را گردش نمودم.
مدرسه‌ها خوبند لکن مدارس هم در ایران عوض اینکه به مملت و ملت فایده بدهند مرکز یک بلای بزرگ ایران است. جوانان بیست و پنج و سی ساله و کمتر و بیش‌تر به اسم طالب علم در حجرات مسکن می‌کنند. در تحصیل علم و عدم آن و فهم و عدم آن آزاد و مختارند. از صد نفر یکی در خیال تحصیل علم نیست. احدی در مقام تهذیب اخلاق این جمع نیست و به هر وسیله است از پدرشان و از مردم به اسم خمس و زکات و احسان و غالباً به ضرب مشت و چماق و تهدید، مایه عیش به دست می‌آورند و به اختیار خود مشغول عیش می‌شوند. غالباً جماق‌های خیلی درشت و بعضی خنجر و طپانچه دارند غالباً در خود مدرسه دو دسته و سه دسته شده، برای دخل یا تقدم و تأخر در جلوس و مشی یا برای ترویج و تقویت این آقا و آن آقا به تحریک خود آقایان به سر و کله هم می‌کوبند و هر جمعیت یا تمام اهل یک مدرسه چلچماق و لشر یک نفر ملا هستند که او از این‌ها و این‌ها از او نفع می‌برند یعنی او می‌گوید و این‌ها مشت و چماق به کار برده مردم را می‌ترسانند. از اعیان و بزرگان و صاحبان ثروت و موقوفات و غیرها به آقا می‌رسانند. او صاحب ثروت و ضیاع و عقار می‌گردد و به اینان هم گاهی از آنچه دست آورده می‌دهد. اینان حاضرند برای اینکه هرکس به افعال و اعمال آقا اعتراض کرد یا او حکم و سد حق یا ناحق به کسی داده تمکین نشده یا حکام و امرا اطاعت لازم را به آقا نکردند یا یکی از صاحبان مکنت، توقع آقا را به جا نیاوردند این لشگر دست و پنجه نرم می‌کنند و هرکس را بزنند و زخمدار کنند و بشکند آن را تقویت شریعت می‌نامند. غالباً با مأمورین دولت سروکار دارند که آن‌ها را خرد می‌کنند. بدبختانه غالب آنان هم خردکنی هستند. بسیار است که یکی دزدی کرده، آدم کشته، هر فساد کرده، به زن و بچه مردم معترض شده، مال مردم را برده و خورده و پنهان کرده، به دروغ می‌گوید مفلسم و همین که خود را به مدرسه انداخت و ملتجی این آقایان ساخت نه قضات شرع می‌توانند کاری بکنند زیرا لشکر خود را نمی‌رنجانند و نه حکام عرف و مأمورین دولت، زیرا فتنه و آشوب برپا می‌شود و غوغای واشریعتا بلند می‌شود. چه حق‌ها از میان می‌رود، چه ناحق‌ها جاری می‌گردد. این است وضع تحصیل علم در ایران و کسانی هم که در تحصیل علم به سر می‌برند تا ترتیب هشتصد یا هزار سال قبل با عبارات مشکله و اصطلاحات مغلقه، عمری در بحث الفاظ به سر برده‌اند.»

درباره «محمدعلی سیاح»

حاج سیاح متولّد سال 1252 هجری قمری است که در دوران زندگی‌اش به کشورهای مختلفی از جمله اروپا، آمریکای شمالی، ژاپن، هندوستان و سراسر ایران سفر کرده است. او اولین ایرانی است که توانست به طور رسمی تابعیت ایالات متحده آمریکا را کسب کند. سرانجام وی در سال 1925 در سن 89 سالگی درگذشت.

دیگر آثار «محمدعلی سیاح»

خاطرات حاج سیاح و سفرنامه حاج سیاح از کتاب‌های محمدعلی سیاح می‌باشند.

بهترین نسخه کتاب «خاطرات حاج سیاح»

انتشارات بهنود و نشر امیرکبیر کتاب خاطرات حاج سیاح را منتشر کرده‌اند.