به سخن 
نگاه معرّفی کتاب خاطرات خانه مردگان
- سال انتشار رمان خاطرات خانه مردگان
خاطرات خانه مردگان (به روسی Записки из Мёртвого дома) رمانی تقریبا خودزندگی نامه طور است که در سال 1862 برای اولین بار منتشر شد. این کتاب یکی از آثار مشهور ادبی جهان است. ترجمه فارسی این کتاب برای اولین بار سال 1341 و توسط سازمان انتشارات جیبی منتشر شد.
خاطرات خانه اموات در یک نگاه
این کتاب مجموعه‌ای است از حقایق، حوادث و بحث‌های فلسفی و در واقع روایت وفادارانه تجربه‌های خود داستایفسکی در زندان روسیه تزاری است.
خلاصه‌ای از ماجرای زندانی شدن و اعدام و تبعید داستایفسکی
در آوریل 1849 داستایفسکی به جرم فعالیت های مخفی سیاسی بازداشت شد و به زندان افتاد و به محاکمه اعدام محکوم شد.
حکومت تزار نیمه‌شبِ بیست‌وسوم آوریل 1849، سی‌وشش نفر از جمله داستایفسکی را به جرم عضویت در محفل پتراشفسکی (محفلی زیرزمینی،سیاسی اجتماعی با محوریت اصلی سوسیالیسم اتوپیایی که در منزل میخائیل پتراشفکی تشکیل می‌شد) بازداشت کردند. محاکمه‌ٔ داستایفسکی هشت ماه زمان برد. پس از این هشت ماه و اتمام بازجویی‌ها، به فرمان تزار نیکلای اول، دادگاهی تشکیل شد داستایفسکی در این دادگاه به جرم خواندن، گزارش ندادن و توزیع نامه‌های ضددینی و ضدحکومتی (البته به زعم حکومت وقت) به اعدام از طریق تیرباران محکوم شد. درست همان صبحی که محکومان پای سکوی اعدام بودند و سه نفر از اعضای محفل با چشم‌های بسته در انتظار تیرباران شدن بودند، نامه‌ی تزار از راه رسید و خبر از لغو اعدام برای این محکومان داد.
شب بیست و پنجم دسامبر محکومین را در غل و زنجیر برای مجازات و زندانی شدن به سیبری بردند. داستایفسکی چهار سال تمام را در جنوب غربی سیبری در زندان شهر امسک گذراند و این سکونت اجباری چهارساله در زندان اثری شدید در ذهن او گذاشت. بخشی زیادی از این تاثرات را به صورت روایت‌های زندانیان و در موقعیت وحشتناک قاضی قرار گرفتن بین زندانیان جانی و خطرناک و بیان سرگذشت‌های عجیب آنان و روانکاوی دقیق افراد در فضای رمانِ «خاطرات خانه‌ی اموات» می‌بینیم.
بخش هایی از کتاب یادداشت‌هایی از خانه مردگان (انتشارات نگاه، ترجمه سعیده رامرز )
هیچ وقت نمی‌توانستم تصور کنم که وحشتناک ترین و دردآورترین مسئه در آن جا این باشد که در تمام مدت ده سال حضورم در زندان حتی یک دقیقه نتوانم تنها باشم! (صفحه 16)
این آدم‌ها، نه به معنای تلویحی، که به معنای واقعی کلمه باسواد بودند. قطعا بیش از نیمی از آنها سواد خواندن و نوشتن داشتند. آیا در هیچ مکان بزرگ دیگری سراغ دارید که مردم روسیه در آن گرد هم آمده باشند و بتوانید از میان‌شان دویست و پنجاه نفر را برگزینید که نیمی‌شان با سواد باشند؟ (صفحه 17)
ما شکسته‌ایم، از درون درهم شکسته‌ایم، و برای همین شب‌ها ناله و فریاد می‌کنیم . (صفحه 24)
دریافتم سختی و طاقت فرسایی اعمال شاقه، نه در میزان و زمان آن، بلکه در اجباری و قهری بودن آن و در فشاری است که برای انجام دادنش وجود دارد (صفحه 30)
گاهی انسان دوستی و مهربانی و دلسوزی برادرانه برای بیمار از هر دارویی کارسازتر است. (صفحه 243)
معرّفی فیودور داستایِفسکی
فیودور میخایلوویچ داستایِفسکی یا داستایِوسکی؛ مشهورترین و بی‌بدیل‌ترین نویسنده‌ی روسی که پیامبر روسیه می‌خوانندش در سی‌ام اکتبر 1821 در مسکو در آپارتمانی که در جوار بیمارستان مارینسکی بود و پدرش در آنجا به طبابت مشغول بود، بدنیا آمد اما...
معرّفی فیودور داستایِفسکی و مشاهده‌ی تمام کتاب‌ها
نمایه رمان خاطرات خانه اموات
در این کتاب نویسنده تراژدی زندگی انسان به معنای کلی آن را پیش چشم خواننده به تصویر می‌کشد نه فقط زندانیان در سیبری در یک مقطع خاص زمانی در روسیه را. و دقیقاً به همین دلیل است که این رمان پس از این همه سال هنوز خواننده در کل جهان دارد و در ایران نیز تعدد ترجمه‌های متفاوت از این اثر بر همین گواهی می‌دهد.
زندان و تبعید چگونه از داستایفسکی رمان‌نویس بهتری ساخت؟
داستایفسکی روانکاوی چیره دست است که روح و روان زندانیان را برای خواننده نقاشی می‌کند و با وجود رنج‌های جسمی و روحی از اینکه در آنجا می‌توانست منش و روح و روان روس‌ها را موشکافی کند احساس دلگرمی می‌کرد و شاید این تنها تسلای او در زندان بود: شناخت هر چه بیشتر روح روسیِ مردمان روس.
او با کسانی که بدترین و طردشده ترین عضو جامعه شمرده می‌شدند چهار سال تمام زندگی کرد و به این نتیجه رسید که: «من حاضرم شهادت بدهم که در میان جاهل‌ترین و عقب‌افتاده‌ترین مردمان، در میان تیره‌روزان، نشانه‌هایی تردیدناپذیر از معنویتی بی‌نهایت زنده دیده‌ام.»
و به این عقیده رسید که: «تقصیر همانا از بدبختی است و مقصران همانا بدبختانند.»
و البته این عقیده برای درک آثار او کمک کننده است.
آدم‌های داستایفسکی هیچگاه قهرمان آرمانی نیستند و این رئالیسمی بس تکان‌دهنده است:
داستایفسکی با اینکه با این بدبختان هم‌دردی می‌کند و در آن زمان خود یکی از آنها بوده است چنان که عادت اوست هیچ علاقه‌ای ندارد به اینکه آنها را تبدیل به قهرمان بکند و حالت آرمانی به آنها بدهد، بلکه آنها را همانطور که هستند به ما معرفی می‌کند با تمام زشتی‌ها، بدی‌ها و خوبی‌هایشان و آنقدر در این راه مهارت دارد که بعضی از شخصیت‌هایی که معرفی کرده است را نمی‌شود فراموش کرد.
ردپای زندان در دیگر آثار داستایفسکی
ناگفته نماند این تنها اثر او نیست که تحت تاثیر وقایع زندان قرار گرفته است چرا که تقریبا تمام آثار داستایفسکی که پس از زندان نگاشته شده‌اند، به نوعی تحت تاثیر دوران زندان هستند ولی این تاثیرات در این کتاب بسیار پررنگ‌تر و واضح‌تر و عینی‌تر هستند.
اولین بار رمان خاطرات خانه مردگان چگونه منتشر شد؟
بخشی از کتاب خاطرات اموات برای اولین بار در روزنامه‌ای در آمد، اما بخش‌های بعدی و باقیمانده آن در شماره های 1861 – 1862 مجله‌ی زمان (مجله‌ای که داستایفسکی و برادرش راه‌اندازی کرده بودند) به چاپ رسیدند.
نظرات معاصران داستایفسکی درباره‌ی خاطرات خانه اموات:
تورگنیف و هرتسن آن را ستایش کردند و تولستوی همچون بهترین کار داستایفسکی به آن ارج گذشت.
شکل طرح‌ریزی رمان خاطرات خانه اموات (یا مردگان):
طرح کتاب و چارچوبش با دقت تمام طراحی شده: اول توصیف کلی زندگی زندان، سپس بررسی سنخ‌های اجتماعی میان زندانیان با واکاوی‌های عمیق‌تر و روان‌شناختی آنها و در نهایت بیان سرگذشت محکومیت‌ها و شرح و توضیح واقعی بعضی اتفاق‌های روزمره در زندان مثل بازی‌های نمایشی سرگرم کننده محکومان به مناسبت تولد مسیح و ...
فرم ادبی رمان خاطرات خانه اموات
خاطرات خانه اموات به لحاظ ادبی شکل خاصی دارد، به این معنا که از داستان‌های منفکی تشکیل شده که با مفهومی مشترک به یکدیگر پیوند داده شده‌اند.
خاطرات خانه مردگان که همزمان با رنج کشیدگان و آزردگان منتشر شد، تحول ادبی داستایفسکی را از زمان نوشتن اولین کتابش یعنی بیچارگان را هم نشان می‌داد. در واقع این کتاب نوید ظهور آثار بزرگی چون جنایت و مکافات، شیاطین و برادران کارامازوف در آینده بود.
دیدگاه هلت کار درباره رمان خاطرات خانه اموات
ادوارد هلت کار در کتاب داستایفسکی جدال شک و ایمان (ترجمه خشایار دیهیمی) در مورد این کتاب این‌طور می‌نویسد:
این کتاب گزارشی کامل از زندگی محکوم روسی در زندان سیبریایی در نیمه قرن نوزدهم است. اگر بخواهید با اوضاع و احوالی که این انسان‌ها در آن محبوس بودند، و اوضاع و احوالی که برای کار بیرون برده می‌شدند آشنا شوید؛ یا از اشتغالات، مشاجرات، و سرگرمی‌هایشان با خبر شوید؛ یا از سنگینی و چگونگی پابندهایی که در خواب و بیداری، در سلامت و بیماری، به پایشان بود و از آن خلاصی نداشتند آگاه شوید؛ یا بخواهید بدانید چگونه و با چه عملیات پیچیده‌ای با آن پابندها لباس می‌پوشیدند و از تن در می‌آوردند (که البته دو یا سه بار در سال بیشتر پیش نمی‌آمد)؛ یا از ددمنشی بلهوسانه مقامات زندان و نگهبانان اطلاع یابید؛ یا از عذاب روحی کسانی که قرار بود بیرحمانه شلاق زده شوند- و این تنها وسیله برقراری انضباط در زندان بود- یا از عذاب جسمانی کسانی که شلاق خورده بودند آگاه شوید، همه را می‌توانید در لابلای صفحات بی‌نظیر کتاب «خاطرات خانه مردگان» بیابید.
مشهورین تکه از رمان خاطرات خانه اموات
قدرت کتاب در روایت و توصیف بی‌پیرایه است و از این بابت می‌توان آن را غیر داستایفسکیانه ترین اثر داستایفسکی خواند صحنه‌ای از این اثر را که در آن زندانیان در حمام توصیف می‌شوند تورگینف دانته وار خواند و به‌جا بودن این لقب و نیز قوت خود مطلب آن را به مشهورترین تکه کتاب بدل کرده‌است:
«وقتی که در خود حمام را باز کردیم گمان کردم که قدم به جهنم می‌گذاریم اتاقی را در نظر آورید که 12 قدم طول و 12 قدم عرض داشته باشد و در آن شاید 100 نفر و یا دست‌کم 80 نفر به ناگهان چپانده شوند چون گروه ما فقط به 2 نوبت تقسیم می‌شد و ما تقریباً 200 نفر بودیم از زور بخار چشم چشم را نمی‌دید همه‌جا چرک و کثافت بود جمعیت چنان انبوه بود که جای پایی هم نمی‌شد یافت ترسیدم و سعی کردم پس بروم اما پتروف درجا آرامم کرد و با زحمت زیاد هرجور که بود راهمان را به زو به طرف نیمکت‌هایی دیواری باز کردیم و در هر قدم مجبور بودیم از روی سر کسانی که بر زمین نشسته بودند بگذریم و خواهش کنیم خم شوند تا بتوانیم رد شویم اما همه جاهای روی نیمکت اشغال بود پتروف به من گفت که جای روی نیمکت‌ها خریدنی است و بلافاصله با محکومی که کنار پنجره نشسته بود وارد معامله شد در ازای 1 کوپک طرف حاضر شد جایش را واگذار کند و درجا سکه‌ای را که پتروف از سر احتیاط با خود به‌همراه آورده بود و آماده در مشت داشت گرفت محکومی که جایش را خریده بودیم ناگهان خم شد و درست زیر جای من به زیر نیمکت که تاریک و کثیف بود و قطر کثافت آن به 2 بند انگشت می‌رسید خزید اما حتی فضای زیر نیمکت‌ها هم اشغال بود آنجا هم آدم‌ها توی هم وول می‌خوردند حتی به اندازه کف دست هم جای خالی پیدا نمی‌کردید که محکومی چمباتمه نزده باشد و مشغول شلپ شلپ آب ریختن از سطلش نباشد بقیه میان آنها سرپا ایستاده بودند و سطل شان را در دست داشتند و ایستاده خود را می‌شستند آب کثیف از سر و روی آنها بر کله‌های از ته تراشیده محکومین که پایین پای آنها نشسته بودند می‌ریخت روی سکوی بالا و بر پله‌هایی که به این سکو منتهی می‌شد آدم‌های قوز کرده نشسته بودند به هم زور می‌آوردند و شست‌وشو می‌کردند اما درست و حسابی هم خودشان را نمی‌شستند دهاتی‌ها زیاد خودشان را با آب و صابون نمی‌شویند فقط تنشان را به بخار گرم وحشتناک می‌سپارند و بعد دوش آب سرد می‌گیرند حمام کردن در نظر آنها یعنی همین 50 ترکه چوب در روی سکوها با نظم و آهنگ بالا می‌رفت و پایین می‌آمد اینان همگی خود را تا سرحد بیهوشی شلاق می‌زدند و هر لحظه بخار بیشتری بلند می‌شد گرما نبود جهنم بود همه هماهنگ با درنگ درینگ زنجیرها بر کف حمام فریاد می‌کشیدند و نعره می‌زدند»
این صحنه تصویری تیره از نظام زندان دسته‌جمعی است که محکومان روسی اسیرش بودند.
«انسانیت در زندان» از مهم‌ترین بخش‌های رمان خاطرات خانه اموات
خاطرات خانه‌ی اموات در مورد مردی به نام آلکساندر پتروویچ گوریانچیکر به سبک اول شخص نقل می‌کند، زندگی نویسنده را در زندان شرح می‌دهد و به ویژه چیزی را وصف می‌کند که می‌توانیم «انسانیت در زندان» بنامیم. پتروویچ مردی است به تمام معنا بورژوا؛ نه تمنای دگرگونی جهان را دارد آنچنان‌که در راسکولنیکوف (شخصیت اصلی رمان جنایات و مکافات)به دنبال آن بود و نه صفای درونی پرنس میشکین (شخصیت اصلی رمان ابله) را.
او به تمام معنا دل نگران خودش است و از دیگران می‌ترسد نه آنچنان‌که مرد زیر زمینی از آنان متنفر بود. این زندگی دوستی و آزادی‌ای که در نهایت از آن دم می‌زند، یا حیوان دوستی مفرط را هم می‌توان به نحو رادیکال، نقدی اساسی بر زندگی جدید قلمداد کرد یا که کاملاً ضد آن، مشروعیت بخشی به چیزی از سخن اصالت زندگی دم زد. شاید بیش از همه بتوان آن را با آلیوشا(یکی از شخصیت‌های رمان برادران کارامازوف) مقایسه کرد. به هر حال شخصیت الکساندر پترووچ کمتر از آن چیزی بود که بتوان با او احساس همدلی کرد.
مدت زمان لازم برای مطالعه رمان خاطرات خانه اموات
با این کتاب براحتی یک هفته از وقت خود را برای مطالعه پُر میکنید.
شخصیت‌های اصلی داستان:
راوی (داستایفسکی) که قبلا در زندان بوده است و بعد از آزادی از روی دست‌نوشته‌های پتروویچ داستان را روایت می‌کند.
آلکساندر پتروویج گوریان چیکف نجیب زاده‌ی روسی که همسرش را کشته است و به 10 سال حبس با اعمال شاقه در سیبری محکوم شده است.
برخی محکومین: گازین، تاتار مردم‌آزاد، غولی با غرایز جانوران وحشی/ آکیم آکیمیچ، افسر سابق قزاق، پای‌بند اصول و مقررات/ پتروف، مردی با خلقیات مرموز، همیشه جوینده و منتظر آمدن چیزی، مردد و مضطرب؛ سیروتکین، مردی ساده‌دل و مهربان/ علی، جوان کوه‌نشین، با روحی پاک و لطیف که داستایفسکی با تنها کتابی که همیشه با خود دارد، یعنی کتاب مقدس، به او خواندن و نوشتن می‌آموزد.
م‌العمر به نام الکساندر پتروویچ گوریانچکف دیدار می‌کند که موجودی اسرارآمیز حساس و زودرنج است. او نجیب‌زاده‌ای تحصیل‌کرده است که به دلیل قتل همسرش به زندان محکوم شده‌است راوی برای مدتی غیبش می‌زند و در بازگشتش متوجه می‌شود گوریانچکف که آن‌همه او را فریفته و به وی اعتماد نداشت مرده‌است. محکوم سابق دسته‌ای کاغذ بر جای گذاشته‌است و راوی آنها را می‌خرد هر چند دو دفتر یادداشت گم شده است.
ترجمه‌های فارسی از رمان خاطرات خانه اموات:
- خاطرات خانه مردگان، ترجمه پرویز شهدی، انتشارات مجید (به سخن) 1391، شابک: 9789644530388
- خاطرات خانه مردگان، ترجمه محمد جعفر محجوب، انتشارات علمی و فرهنگی شابک: 9786001215995
- این کتاب در دهه 40 از همین مترجم با همین نام از انتشارات کتابهای جیبی و بعدها آمون منتشر می‌شد.
- خاطرات خانه اموات، ترجمه مهرداد مهرین، انتشارات نگاه،1387 شابک: 9789643515294 (این کتاب در دهه40 از همین مترجم با همین نام از انتشارات گنجینه و بعدها آسیا منتشر می‌شد.)
- یادداشت هایی از خانه مردگان، ترجمه سعیده رامرز، انتشارات فرهنگ نشر نو، شابک: 9786007439227 (در میان ترجمه‌های موجود تنها ترجمه “سعیده رامز” عنوان شده است که از زبان روسی انجام شده و سایر ترجمه‌ها از زبان فرانسه و انگلیسی است.)
کتاب صوتی و الکترونیکی خاطرات خانه اموات:
- کتاب صوتی خاطرات خانه اموات:
1. نویسنده: فیودور داستایفسکی
- راوی: بهروز رضوی
- قالب: روایی
- مدت زمان : 127 دقیقه
- تعداد قطعه: 6
- انتشارات ایران صدا
2. نویسنده: فئودور داستایوفسکی
- ترجمه : مهرداد مهرین
- گوینده: الهام ایران‌نیا
- انتشارات کاغذ صوتی
- کتاب الکترونیکی خاطرات خانه اموات:
1. نام کتاب خاطرات خانه اموات
- نویسنده فئودور داستایفسکی
- مترجم مهرداد مهرین
- ناشر چاپی انتشارات نگاه
- سال انتشار 1395
- EPUBفرمت کتاب
- تعداد صفحات 390
- زبان فارسی
- شابک 9789643515294
تهیه و تنظیم:
واحد محتوا ویستور
عسل ریحانی
ثبت دیدگاه
دیدگاه کاربران